Dziewiętnastego sierpnia 2023 roku obchodzimy 130. rocznicę urodzin Stefana Starzyńskiego. Stołeczni Radni jednogłośnie ustanowili rok 2023 rokiem wybitnego prezydenta Warszawy, który pełnił tę funkcję w latach 1934-1939.
Powszechnie Starzyński najbardziej znany jest z jego bohaterskiej postawy podczas pierwszych tygodni II Wojny Światowej. Jako gospodarz Stolicy nie wyraził zgody na ewakuację głównych urzędów miasta. Do końca dramatycznej obrony trwał na swoim stanowisku, dodawał wiary mieszkańcom w swoich słynnych przemówieniach radiowych, został też mianowany Komisarzem Cywilnym przy Dowództwie Obrony Stolicy.
Z dnia na dzień sytuacja w broniącej się Warszawie stawała się co raz bardziej tragiczna. Kapitulacja Stolicy nastąpiła 28 września 1939 roku. Szacuje się, że podczas walk obronnych zginęło ok. 25 tys. żołnierzy i 6 tys. cywilów. Zniszczone zostało 12 procent zabudowy miasta.
Niemieccy okupanci zdecydowali o pozostawieniu Starzyńskiego na stanowisku prezydenta miasta. W bardzo trudnych warunkach podjął on działania na rzecz poprawy warunków bytowych mieszkańców. Zdołano przeprowadzić odgruzowanie Warszawy i przeprowadzono pierwsze remonty sieci gazowej, wodociągowej i elektrycznej. Przywrócono też działalność szpitali i szkół podstawowych. Okupanci nie pozwolili jednak na otwarcie muzeów oraz szkół średnich i wyższych. Starzyński pozostał na swoim stanowisku do czasu jego aresztowania przez Niemców 27 października 1939 roku.
Podziemie planowało odbicie Prezydenta z więzienia, jednak Starzyński obawiając się zemsty na niewinnych ludziach za tę akcję, nie zdecydował się na ucieczkę. Więzienie przyjęło ostatnią paczkę dla osadzonego Prezydenta w grudniu 1939 roku. Od tego czasu słuch o nim zaginął. Na temat jego dalszych losów istniało wiele różnych wersji. Dopiero w 2014 roku śledczy z Instytutu Pamięci Narodowej ustalili, że Starzyński został rozstrzelany przez SS między 21 a 23 grudnia 1939 roku. Jego ciała nie odnaleziono do dzisiaj. Symboliczny grób Stefana Starzyńskiego znajduje się na warszawskich Powązkach.
Myśląc o okresie przedwojennych rządów Starzyńskiego w Warszawie należy wspomnieć szereg inwestycji na rzecz rozwoju miasta. Za czasów jego prezydentury powstały nowe drogi, linie torów tramwajowych, rozbudowano kanalizację i zwiększono produkcję energii elektrycznej. W mieście przybyło również 40 nowych szkół i wiele parków. Rozbudowano Bibliotekę Publiczna, oddano do użytku nowy gmach Muzeum Narodowego i Teatr Powszechny. W planach była również budowa metra, jednak brak funduszy i wybuch wojny zablokowały tę inwestycję.
Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Ursus m. st. Warszawy z okazji obchodów Roku Starzyńskiego prowadziła w Filii „Gołąbki” zajęcia „Familijne spotkanie z książką”, podczas których przybliżona została postać Prezydenta Warszawy. Uczestnicy zajęć wykonali również kwiaty z bibuły, co było symbolicznym nawiązaniem do jednej z idei Starzyńskiego – „Warszawa w kwiatach”. Czytelnicy Filii „Gołąbki” mogli też wspomnieć wybitnego gospodarza Stolicy dzięki przygotowanej przez bibliotekarki wystawie.
Zachęcamy naszych czytelników do poszerzenia wiedzy o życiu i działalności Stefana Starzyńskiego.
W katalogu Biblioteki w Ursusie znajdują się następujące tytuły, które Państwu Polecamy:
„Stefan Starzyński prezydent Warszawy”-książka autorstwa Mariana Marka Drozdowskiego
„Sanator. Kariera Stefana Sarzyńskiego”-książka autorstwa Grzegorza Piątka
„Gdziekolwiek jesteś, panie prezydencie”-film w reżyserii Andrzeja Trzos-Rastawieckiego
Na podstawie:
- Marta Stańczyk, Portal Historyczny dzieje.pl, Warszawscy radni przyjęli stanowisko w sprawie ustanowienia roku 2023 rokiem Stefana Starzyńskiego
- Portal Historyczny dzieje.pl, Stefan Starzyński (1893-1939)
- Rafał Brodacki, Stefan Starzyński (1893-1939), Broszura z serii „Patroni naszych ulic”
- Michał Szukała, Portal Historyczny dzieje.pl, „Sanator. Kariera Stefana Starzyńskiego”
- Anna Banasik, samorząd.pap.pl, Środki i cel. Nie sądziłem, że był tak despotyczny – mówi autor książki o Starzyńskim
- Krzysztof Jóźwiak, Piotr Olechno, warszawa.naszemiasto.pl, Co nam zostało po Starzyńskim
- Towarzystwo Przyjaciół Warszawy, Konkurs „Warszawa w Kwiatach i Zieleni”
- Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Ursus m.st. Warszawy, 2023- Rok Stefana Starzyńskiego – Prezydenta Warszawy w latach 1934–1939
- Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Ursus m.st. Warszawy, Zapraszamy do Filii „Gołąbki” na Familijne spotkania z książką
- Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Ursus m.st. Warszawy, Katalog On-line (hasło wyszukiwania: Stefan Starzyński)
- Marian Marek Drozdowski, Stefan Starzyński prezydent Warszawy, Warszawa 1980
- Grzegorz Piątek, Sanator: kariera Stefana Starzyńskiego, Warszawa 2016
- Andrzej Trzos Rastawiecki, film pt. Gdziekolwiek jesteś, panie prezydencie
